Standart Input/Output
BASITIO.C:
============================================================
#include <stdio.h> /* input/output icin standard header */
main()
{
char c;
printf("Herhangi bir tusa basin. X=Programi durdurur. \n");
do {
c = getchar(); /* klavyeden bir tus okuyalim */
putchar(c); /* ekranda gosterelim. */
} while (c != 'X'); /* ta ki okunan bir X oluncaya dek... */
printf("\n Programin sonu.\n");
}
============================================================
Standart I/O deyimi, verinin girildigi ve ciktigi en normal yerleri, klavyeyi ve ekrani kast eder. Bu dosyaya ilk baktiginizda, “#include <stdio.h>” komutunu goreceksiniz. Bu komut on-derleyiciye, kucuktur ve buyuktur isaretleri arasinda yer alan dosya isminin programa eklenmesini soyler.
Bazen, < > isaretleri yerine den-den ” ” isaretleri degorebilirsiniz. Aralarindaki fark, <> isaretlerinin on-derleyiciye, su anda calistiginiz diskte / dizinde degil de, bu tip kutuklerin konuldugu yerde aramasini bildirir. Halbuki den-den isaretleri ile belirlenmis bir dosya ismi, sizin su anda bulundugunuz disk / dizinde aranir. Genellikle, “bu tip dosyaların konuldugu yer”, derleyiciye daha onceden belirtilir.
Ornegin, Quick C derleyicisinde, derleyiciye girmeden once:
SET INCLUDE=C:\INCLUDE
yazmak, derleyicinin bundan sonra butun ‘include’ edilecek, yani eklenecek dosyaların C: diskinin \INCLUDE dizininde aranmasini belirtir.
Sonu .h ile biten dosyaların özel bir işlevi vardir. Bunlara header yada başlık dosyaları denir. Genellikle içlerinde, bazi fonksiyonlari kullanmak icin gereken tanimlamalar yer alir. Bu kullandigimiz “stdio.h” dosyası ise, bir suru “#define” komutundan olusur.
C DE INPUT/OUTPUT ISLEMLERI
C dilinde lisanin bir parcasi olarak tanimlanmis input/output komutlari yoktur, bu nedenle bu fonksiyonlarin kullanici tarafindan yazilmasi gereklidir. Her C kullanan kisi, kendi input/output komutlarini yazmak istemediginden, derleyici yazarlari bu konuda calisma yapmislar, ve bize bir suru input/output fonksiyonlari saglamislardir. Bu fonksiyonlar standart hale gelmislerdir, ve hemen her C derleyicisinde ayni input/output komutlarini bulabilirsiniz. C nin lisan tanimi, Kernigan ve Richie tarafindan yazilmis bir kitaptir, ve onlar bu gorecegimiz input/output fonksiyonlari bu kitaba katmislardir.
Bu “stdio.h” isimli dosyayı incelemenizde fayda vardir. Icinde bircok anlamadiginiz nokta olacaktir, fakat bazi kisimlar tanidik olacaktir.
DIGER INCLUDE DOSYALARI
C de buyuk programlar yazmaya basladiginizda, programlari ufak parcalara ayirip ayri ayri derlemek isteyebilirsiniz. Bu degisik parcalarin ortak kisimlarini tek bir dosyada toplayip, bir degisiklik gerektiginde sadece o ortak kutukten yapmayi isteyebilirsiniz (ornegin global degisken tanimlari.) Bu gibi durumlarda “#include” dosyaları cok faydali olacaktir.
“BASITIO” YA GERI DONELIM
“c” isimli degisken tanimlanir, ve ekrana mesaj yazilir. Daha sonra, kendimizi “c”, buyuk harf X e esit olmadigi surece devam eden bir dongunun icinde buluyoruz. Bu programdaki iki yeni fonksiyon, su an icin ilgi noktamiz. Bunlar klavyeden bir tus okumak, ve ekrana bir karakter yazmayi saglarlar.
“getchar()” isimli fonksiyon, klavyeden okudugu tusu dondurur, bu deger “c” ye atanir. “putchar()” fonksiyonu ise, bu degeri ekrana yansitir.
Bu programi derleyip calistirdiginizda, bir surpriz ile karsilasacaksiniz. Klavyeden yazdiginizda, ekrana herseyin iyi bir sekilde yansitildigini goreceksiniz. RETURN tusuna bastiginizda ise, butun satirin tekrar ekrana yazildigini goreceksiniz. Her karakteri teker teker ekrana getirmesini soyledigimiz halde, programimiz sanki butun satiri sakliyor gibi.
İSLETIM SISTEMI BIZE YARDIMCI OLUYOR (YADA ISE KARISIYOR)
Bu durumu anlayabilmek icin, işletim sisteminin nasil çalıştığını anlamamiz gereklidir. Klavyeden tuşlar işletim sisteminin kontrolu ile okunduğu zaman, RETURN tuşu
basilana dek, basilan tuşlar bir sahada saklanir. RETURN basilinca da,butun satir programa gönderilir. Tuşlara basilirken, karakterler ekrana da yansitilir. Bu duruma da “echo” yani “yanki” ismi verilir.
Simdi anlatılanları göz önunde bulundurarak, programımız çalışırken ekrana echo edilenlerin, işletim sistemi tarafindan yapıldığını anlayabilirsiniz. Siz RETURN e basinca da, bu saklanan tuşlar, programa gonderilir. Bunu daha iyi anlamak icin, icinde buyuk harf X olan bir satir yazin. işletim sistemi, buyuk X in ozel bir tus oldugundan habersiz, siz RETURN e basana kadar tuslari kabul etmeye devam eder. RETURN e basinca ise, bu katar programa gecirilir, ve program X e rastlayincaya kadar ekrana karakterleri birer birer yazar.
Isletim sisteminin bu tuhafliklari karsisinda yilmayin. Bazi programlarinizda, bu ozellik isinize yarayabilir
HEY! ÇALIŞMADI!
Linux mu kullanıyorsunuz? Klavye ile çalışan örnekler, DOS ve türevleri (windows, vs) için geçerlidir. Linux kullanıyorsanız, Curses ya da Ncurses ismi verilen hazır kütüphaneleri kullanmanız gereklidir. Örneğin klavyeden bir tuş okuyan bir programı Linux’da şu şekilde yazabilirsiniz:
Not: Bu programi derlemek icin once ncurses-devel yuklemeniz gerekecektir. Ornegin yum install ncurses-devel veya dnf install ncurses-devel.. Ayrica derleme asamasinda o kutuphaneyi de eklemeniz gerekecek: gcc program.c -o program -lncurses gibi.
================================================================
#include <ncurses.h>
int main ()
{
int iKey = 0;
stdscr = initscr();
cbreak();
noecho();
nonl();
intrflush(stdscr, FALSE);
keypad(stdscr, TRUE);
printw (“Bir tuşa basınız..\n”);
iKey = getch();
endwin();
return iKey;
}
================================================================
Veya, şu örnekteki gibi bir benimgetch() fonksiyonunu programınıza ekleyip kullanabilirsiniz (bu fonksiyonun ismini getch yaparsanız, hata alabilirsiniz, zira curses kütüphanesinde getch isimli ancak farklı çalışan bir fonksiyon zaten vardır):
================================================================
#include <stdio.h>
#include <termios.h>
#include <unistd.h>
int benimgetch( ) {
struct termios oldt, newt;
int ch;
tcgetattr( STDIN_FILENO, &oldt );
newt = oldt;
newt.c_lflag &= ~( ICANON | ECHO );
tcsetattr( STDIN_FILENO, TCSANOW, &newt );
ch = getchar();
tcsetattr( STDIN_FILENO, TCSANOW, &oldt );
return ch;
================================================================
Şimdi biz, az once yazdigimiz programin, dusundugumuz gibi calismasini saglayalim.
TEKIO.C:
================================================================
#include <stdio.h>
main()
{
char c;
printf("Herhangi bir tusa basin. X=Programi durdurur. \n");
do {
c = getch(); /* bir tus oku */
putchar(c); /* basilan tusu goster */
} while (c != 'X'); /* ta ki c == 'X' olana dek */
printf("\nProgramin sonu.\n");
}
=============================================================
Bu programdaki yegane degisiklik olan yeni fonksiyon “getch()”, yine klavyeden tek bir karakter okur. Farki, “getchar” gibi DOS’a takilmamasidir. Bir karakter okur, ve ekrana yansitmadan bu tusu programa dondurur.
Bu programi calistirdiginizda, bir oncekindeki gibi tekrarlanan satirlar olmadigini goreceksiniz. Ayrica program artik ‘X’ e basar basmaz durmaktadir. Burada baska bir problemimiz var. RETURN’e basinca cursor, ekranin soluna gitmektedir, ama bir alt satira inmemektedir.
SATIR ATLAMAMIZ LAZIM
Cogu uygulama programi siz RETURN e basinca, program o RETURN e ek olarak bir de “Line Feed” yani satir atlama karakteri ilave eder. Satir atlama otomatik olarak yapilmaz. Bundan sonraki programda, bu sorunu da halletmis olacagiz.
IYIIO.C:
=============================================================
#include "stdio.h"
#define CR 13 /* CR sembolunu 13 olarak tanimlar */
#define LF 10 /* LF sembolunu 10 olarak tanimlar */
main()
{
char c;
printf("Tuslara basin. Durmak icin X e basin.\n");
do {
c = getch(); /* Bir karakter oku */
putchar(c); /* basilan tusu ekrana yaz */
if (c == CR) putchar(LF); /* sayet basilan RETURN tusu ise,
bir SATIR ATLAMA karakteri yolla */
} while (c != 'X');
printf("\nProgramin sonu.\n");
}
=============================================================
Programın ilk basinda CR ‘nin artik 13 e esit oldugunu ve LF nin de 10 oldugunu belirtiyoruz. Sayet ASCII tablosundan bakarsaniz, RETURN tusuna karsilik gelen kodun 13 oldugunu gorursunuz. Ayni tabloda, satir atlama kodu (Line Feed) de 10 dur.
Ekrana basilan tusu yazdiktan sonra, sayet bu tus RETURN tusu ise, bir
satir atlayabilmemiz icin, satir atlama kodunu ekrana yaziyoruz.
Programin basindaki “#define” lar yerine “if (c == 13) putchar(10);” diyebilirdik, fakat ne yapmak istedigimiz pek belirgin olmazdi.
HANGI METOD DAHA IYI?
Burada ekrandan bir harf okumanin iki yolunu inceledik. Her ikisinin de
avantajlari ve dezavantajlari var. Bunlara bir bakalim.
Ilk metodda, butun isi DOS (yani işletim sistemi) ustlenmektedir. Programimiz baska işlerle
ugrasirken, DOS bizim için satırı hazırlayabilir, ve RETURN’e basılınca bu satırı programa döndürebilir. Fakat, bu metodda karakterleri basıldıkları anda fark etmemiz imkansizdir.
Ikinci metodda, tuslari teker teker fark etmemiz mümkündür. Fakat, program bu okuma sırasında bütün zamanını okumaya harcar ve baska bir iş yapamaz, ve bilgisayarın tüm zamanini bu işle almış oluruz.
Hangi metodun uzerinde calistiginiz program icin daha uygun oldugunu programci olarak siz karar vereceksiniz.
Burada, “getch()” fonksiyonun tersi olan “ungetch()” isimli bir fonksiyon daha oldugunu da belirtmeliyim. Sayet bir karakteri “getch()” le okuduktan sonra fazla okudugunuzu fark ederseniz, bu fonksiyon ile okunan tusu geri koyabilirsiniz. Bu bazi programlarin yazilimini kolaylastirmaktadir cunku bir tusu istemediginizi onu okuyuncaya kadar bilemezsiniz. Sadece bir tek tusu “ungetch” edebilirsiniz, fakat genellikle bu yeterlidir.
BIRAZ TAMSAYI OKUYALIM
TAMOKU.C:
===========================================================
#include <stdio.h>
main()
{
int deger;
printf("0 ila 4 milyar arasinda bir rakam yazin, durmak icin 100 girin.\n");
do {
scanf("%d",°er); /* bir tamsayi oku (adresi ile) */
printf("Okunan deger %d idi. \n",deger);
} while (deger != 100); printf("Programin sonu\n");
}
============================================================
Alistigimiz tip bir program olan TAMOKU’da, “scanf” isimli yeni bir
fonksiyon goruyoruz. Cok kullandigimiz “printf” fonksiyonuna cok benzeyen
bu fonksiyonun gorevi, istenilen tip verileri okuyup, degiskenlere atamak.
“printf” den en buyuk farki, “scanf” in degisken degerleri yerine,
adreslerini kullanmasidir. Hatirlayacaginiz gibi, bir fonksiyonun
parametrelerinin degerlerini degistirebilmesi icin, degiskenin adresine
ihtiyaci vardir. “scanf” fonksiyonuna adres yerine deger gecirmek, C
dilinde en SIK rastlanan hatalardan biridir.
“scanf” fonksiyonu, girilen satiri, satirdaki bosluklara bakmadan, ve bu
sekilde kullanildiginda, rakam olmayan bir karakter bulana kadar bir
tamsayi okur.
Sayet 4 milyardan büyük bir rakam girerseniz, programin hata yaptigini
görürsünüz. Ornegin 5 milyar girerseniz, programin 0 degerini veya eksi bir değer döndürdüğünü
gorürsünüz. Buna sebep, tamsayilarin hafizada saklanisinda onlara 4-bytelık
bir saha ayrilmasindandır, ve daha büyük rakamlar yazınca bu sahadan “taşar”.
Programinizda daha buyuk rakamlar kullanacaksaniz, ‘long’ yada ‘float’ tiplerini secebilirsiniz.
STRING (karakter dizisi veya katarı) GİRİŞİ
KATARIN.C:
============================================================
#include <stdio.h>
main()
{
char big[25];
printf("Bir string girin, en fazla 25 karakter.\n");
printf("Birinci kolonda X yazarak programi bitirin.\n");
do {
scanf("%s",big);
printf("Yazdiginiz metin: -> %s\n",big);
} while (big[0] != 'X');
printf("Programin sonu.\n");
}
============================================================
Bu program bir oncekine cok benzer, fakat bu sefer bir string
giriyoruz. 25 elemanli bir dizi tanimlanmistir, fakat en son deger bir ‘0’
olmasi gerektiginden, kullanilabilen kisimi 24 dur. “scanf” deki
degiskenin onune & ampersand isareti gerekmez çunkü, koşeli parantezleri
olmayan bir dizi değişkeni, C dilinde o dizinin başlangıcını gösteren
bir adrestir.
Çalistiginizda, sizi bir supriz bekliyor. Yazdiginiz cumleyi, program ayri
satirlarda gosterir. Bunun sebebi, “scanf” bir string okurken, satirin
sonuna yada bir bosluga rastlayincaya kadar okumasina devam eder. Bir dongu
icinde oldugumuzdan, program tekrar tekrar “scanf” i cagirarak
DOS’un giris sahasinda kalan butun karakterleri okur. Cumleleri kelimelere
boldugunden, X ile baslayan herhangi bir kelimeye rastlayinca, bu program
durur.
24 karakterden daha fazlasini girmeye calisin. Ne olduguna bakin. Size bir
hata mesaji verebilir, yada programiniz aleti kilitleyebilir. Çünkü sistemin bellekte size yarattığı yerden fazlasını kullanıyor ve tesadüfen orada yer alan verilerin üstüne yazıyor olacaksınız.. Gercek bir programda, boyle seylerin sorumlulugu sizlerin omuzlarinizdadir. C dilinde yazdiginiza size cok sey duser, fakat ayni zamanda bircok kolaylik ve hız da saglar.
C DE INPUT/OUTPUT PROGRAMLAMA
C dili cok miktarda input/output yapan programlar icin degil de, bir bircok icsel islemler yapan sistem programlari icin yazilmistir. Klavye’den bilgi alma rutinleri cok kullanislidir, fakat C size az yardimci olur. Yani, yapmaniz gereken I/O islemlerinde sorun cikmasini
onlemek icin detaylarla sizin ugrasmaniz lazimdir. Fakat genellikle herhangi bir program icin bu tip fonksiyonlari bir defa tanimlamaniz
yeterlidir.
HAFIZADA.C:
============================================================
main()
{
int rakam[5], sonuc[5], index;
char satir[80];
rakam[0] = 5;
rakam[1] = 10;
rakam[2] = 15;
rakam[3] = 20;
rakam[4] = 25;
sprintf(satir,"%d %d %d %d %d\n",rakam[0],rakam[1],
rakam[2],rakam[3],rakam[4]);
printf("%s",satir);
sscanf(satir,"%d %d %d %d %d",&sonuc[4],&sonuc[3],(sonuc+2),(sonuc+1),sonuc);
for (index = 0;index < 5;index++)
printf("Sonuc %d dir. \n",sonuc[index]);
}
============================================================
Bu programda, birkac tane degisken tanimliyoruz, ve “rakamlar” isimli
diziye de, “sprintf” fonksiyonunu incelemek icin rastgele sayilar atiyoruz.
Bu fonksiyon, “printf” e cok benzer. Yegane farki, ciktisini ekrana yazmak
yerine, bir karakter dizisine yazmasidir. Bunu da, ilk parametresi olarak
veriyoruz. Yani program bu fonksiyondan dondukten sonra, “satir” dizisinin
icinde, bes tane rakam olacaktir. Ikinci ile
ucuncu rakamlar arasindaki bosluk, “sscanf” fonksiyonunun bunlarin
uzerinden atlamasini gormek icindir.
Bunun altinda “printf” i kullanarak bu hazirladigimiz satiri yaziyoruz.
Daha sonra gordugunuz, “sscanf” fonksiyonu ise, “scanf” gibi ekrandan
okumak yerine, bizim “satir” dizimizden degerleri okur. Gordugunuz gibi,
“sscanf” e rakamlarin konacagi dizinin adreslerini cok degisik sekillerde
verebiliyoruz. Ilk ikisi, sadece dizideki 5. ve 4. elemanlarin adreslerini
index vererek tanimliyorlar, sonraki ikisi ise, dizinin baslangic adresine
bir offset (bir rakam) ekleyerek buluyorlar. Sonuncusu ise, koseli
parantezi olmayan bir dizinin, o dizinin baslangic elemaninin adresini
gostereceginden, hicbir sey gerektirmiyor.
Bazen, bir programin ciktilarini, standart ciktidan (ekrandan), bir baska
kutuge yoneltmek istenir. Fakat, hata mesajlarini gibi bazi mesajlari hala
ekrana yollamak isteyebilirsiniz:
OZEL.C:
============================================================
#include <stdio.h>
main()
{
int index;
for (index = 0;index < 6;index++) {
printf("Bu satir, standart ciktiya gidiyor.\n");
fprintf(stderr,"Bu satir ise standart hataya gidiyor.\n");
}
exit(4);
/* Bu exit komutu,DOS'un ERRORLEVEL komutu ile bir batch file'da
(yigit dosyasında) kontrol edilebilir. Bu programin
döndürdüğü değer, soyle kontrol edilebilir:
C> COPY CON: DENE.BAT <RETURN>
OZEL.EXE
IF ERRORLEVEL 4 GOTO DORT
(Dortten kucukse, buraya devam eder..)
.
.
GOTO BITTI
:DORT
(dort yada buyukse, buraya devam eder)
.
.
:BITTI
<F6> <RETURN>
*/
}
============================================================
Bu program, bir dongu, ve icinde iki satirdan olusur. Bu satirlardan bir
tanesi standart ciktiya, bir tanesi de standart hataya gider. Burada
gordugunuz “fprintf” komutu, “printf” e cok benzer, fakat ciktinin nereye
gidecegini de belirtmenizi saglar. Bu alanda bir sonraki konuda daha uzun
duracagiz.
Program calisinca, ekranda on iki tane satir goreceksiniz. Sayet bu programi:
A> OZEL > CIKTI
seklinde calistirirsaniz, ekranda sadece alti tane standart hataya giden
mesajlari goreceksiniz. Geri kalan (standart ciktiya giden) alti tanesi
ise, “cikti” isimli dosyada yer alacaktir.
YA exit(4) KOMUTU ?
Bu programdaki en son satir olan “exit(4)” komutu, programi sona erdirir,
ve dort degerini DOS (veya windows) a döndürür. Parantezlerin arasinda 0 ila 9 degerleri
kullanilabilir. Sayet bir “batch” (yığıt) dosyası icinde bu programi
calistiriyorsaniz, bu degeri ERRORLEVEL komutu ile kontrol edebilirsiniz.
ODEV
1. Bir dongu icinde bir harf okuyun ve ekrana bu harfi normal “char”
tipinde gosterin. Bu harfi bir rakam olarak da gosterin. Programi
durdurmak icin, dolar sembolunu bekleyin. “getch” fonksiyonunu kullanarak
programin tusa basilir basilmaz islemesini saglayin. F tuslari gibi ozel
tuslara basarak ne oldugunu kaydedin. Her fonksiyon tusundan iki tane deger
donecektir. Birincisi sifir olup, ozel bir tusa basildigini haber
verecektir.